خون سه رنگ دارد: قرمز، آبی و سبز

دانش > طبیعت - اغلب موجودات روی زمین به خاطر داشتن هموگلوبین خون سرخ رنگی دارند. برخی موجودات نادر هم خون آبی رنگ دارند، اما برای نخستین بار، مارمولکی در گینه نو یافت شده که خون سبز رنگ دارد.

مجید جویا: تصویری که می‌بینید نه حاصل تخیلی هنرمندانه است و نه محصول رنگ آمیزی غذا. این واقعا یک نوع مارمولک است که در یک جزیره در گینه نو زندگی می‌کند و دارای خون، استخوان‌ها، و بافت سبز رنگ است. حال یک دانشمند می‌خواهد بفهمد که علت این موضوع چیست.

به گزارش نشنال جئوگرافیک، کریستوفر آستین، زیست شناس در دانشگاه لوییزیانا و پژوهشگر نشنال جئوگرافیک، اولین بار در دوران تحصیلات تکمیلی، به این سوسمارهای عجیب و غریب علاقه‌مند شد.او می‌گوید: «این نوع مارمولک به سرعت مرا شیفته خود کرد. وقتی بررسی کردم دریافتم که هیچ کس تاکنون بر روی این مارمولک‌ها کار نکرده است، بنابراین تصمیم گرفتم در مورد علت رنگ سبز این خون تحقیق کنم». او در مقطع دکتری نیز دانشگاه تگزاس بر روی این مارمولک‌ها کار کرده بود.

چرا رنگ سبز؟این مارمولک منحصرا در جزیره پاپوا در گینه نو یافت می‌شوند. برای زیست شناسان، این منطقه یکی از داغ‌ترین نقاط جهان از نظر تنوع گونه‌های جانوری است.

زمانی که آستین پژوهش بر روی این حیوان را شروع کرد، فهمید که آنها «غلظت بسیار بالایی از رنگدانه صفراوی بیلی‌وردین» را در خود دارند.

در اغلب گونه‌ها از جمله انسان‌ها، اکسیژن توسط هموگلوبین در خون حمل می‌شود که به خون رنگ‌مایه قرمز می‌دهد. زمانی که عمر هموگلوبین به پایان خود نزدیک می‌شود و شروع به درهم شکستن می‌کند، به کبد منتقل می‌شود و در آنجا به مولکول‌های بیلی‌روبین و بیلی‌وردین تجزیه می‌شود.

این ترکیبات رنگدانه‌ای، با صفرا در روده‌ها دفع می‌شوند. بیلیوردین رنگ‌مایه سبز دارد (شما می‌توانید این رنگدانه را در مناطق سبز اطراف یک کبودی در حال مداوا شدن ببینید)، و سطوح بالای بیلیوردین در خون این سوسمارها همان چیزی است که به خون آنها، این رنگ غیر معمول را می‌دهد.

ولی این رنگ سبز تنها محدود به خون نمانده است. به گفته آستین: «خون، استخوان‌ها، بافت‌ها و حتی زبان این حیوان نیز سبز رنگ است».

هرچند پیش از این مشخص شده بود اندک جانورانی مانند اختاپوس قطبی خون آبی رنگ دارند، اما هیچ مهره دار دیگری تا به حال با خون سبز مشاهده نشده بود.

بقایای اسرار آمیزآستین می‌افزاید که آخرین راز این است که بیلی‌وردین بسیار سمی است. اگر انسان‌ها حتی مقادیر بسیار ناچیز از بیلی‌روبین و بیلی‌وردین را در خون خود داشته باشند، نشانه ابتلای آنها به زردی است (پوست آنها رنگ‌مایه زرد به خود می‌گیرد).

عموما این اتفاق زمانی در انسان‌ها بروز می‌کند که کبد آنها آسیب دیده باشد، و یا در نوزادان تازه متولد شده رخ می‌دهد که هنوز کبد آنها شروع به تجزیه هموگلوبین نکرده است. اما اگر مقادیر اضافی بیلی‌روبین و بیلی‌وردین در گردش خون وارد شود و درمان صورت نگیرد، می‌تواند منجر به مرگ شود.

آستین می‌گوید: «بخش تعجب برانگیز داستان این است که با توجه به چنین غلظتی از این رنگدانه‌های صفراوی در خون (مارمولک‌ها)، اگر نمرده باشند، می‌بایست یرقان داشته باشند».

به نظر آستین شتید این مارمولک‌ برای تحمل بیلیوردین تکامل یافته باشد، که منجر به حفاظت این حیوان از یک گروه انگل به نام پلاسمودیوم شود.

پلاسمودیوم سبب بیماری مالاریا در انسان‌ها، خزندگان و پرندگان می‌شود. آستین فکر می‌کند که حضور ماده سمی بیلیوردین به جای هموگلوبین، حمله به این سوسمارها را برای پلاسمودیوم سخت‌تر می‌:کند.

برای جواب به این سوال، آستین اخیرا در حال بررسی ژنوم مارمولک‌های پراسینوهما و مقایسه آنها با ژنوم مارمولک‌های دیگری از همین خانواده ولی با خون قرمز کرده است، تا هر نوع تغییرات ژنتیکی را که مقاومت در برابر پلاسمودیم را در بر دارد، شناسایی کند.